- 1800-09
- 1810-19
- 1820-29
- 1830-39
- 1840-49
- 1850-59
- 1860-69
- 1870-79
- 1880-89
- 1890-99
Aan het begin van de 19e eeuw heette Nederland nog de Bataafse
Republiek (1795-1806). Roerige tijden, ook in Hauwert. Napoleon
verving de Bataafse Republiek door het Koninkrijk Holland
(in 1806), dat in 1810 werd ingelijfd bij Frankrijk.
Al snel (1813) vertrekken de Fransen weer. Er komt een einde aan de Bataafs-Franse tijd.
De eerste Nederlandse koning treedt aan: Willem I (1815-1840).
Hij wordt koning over de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden,
maar in 1830 scheidt Belgie zich alweer af.
Werkelijke armoede werd geleden in de Franse tijd en in
de jaren 40. Door mislukte oogsten en door een reeks lange,
strenge winters was het voedsel toen duur . In die tijd (1818)
werd ook de Maatschappij van Weldadigheid opgericht, een instelling
die werkloze stedelingen wilde opvoeden tot landarbeiders.
Na midden 19e eeuw ging het beter in Nederland. Er kwam een
nieuwe dynamiek door de aanleg van spoorwegen, betere (verharde)
wegen, ook in Hauwert. Boerenknechten en landarbeiders trokken
naar de nu snelgroeiende steden. De arbeidersklasse kwam op
en daarmee de eerste pleidooien voor sociale wetgeving. De
traditionele standsversschillen waren niet langer vanzelfsprekend.
Ook kwam er meer belangstelling voor goed onderwijs.
In 1848 presenteerde Thorbecke een nieuwe grondwet. Burgers
waren niet langer 'onderdanen', maar 'staatsburgers'. Met
als gevolg o.a. dat Nederland niet langer een 'protestante
natie' was, iedereen was nu staatsburger. De katholieken kregen
dezelfde rechten en plichten als protestanten, wat de protestanten
maar moeilijk kondern accepteren.
De bevolking organiseerde zich nu in verschillende groepen.
Nederland 'verzuilde'. Een gevolg hiervan was de schoolstrijd,
het gevecht om erkenning en subsidie van het bijzonder onderwijs.
De sociale controle was hoog ('2 geloven op 1 kussen', dat
kon echt niet).
Wat gebeurde er in Hauwert in de 19e eeuw? Waren er ook Hauwerters
die in de Franse tijd naar Rusland trokken? Of, werden er Hauwerters
door de Maatschappij van Weldadigheid opgevoed?
Er was een dominee die een aantal zaken die in Hauwert speelden
in de 19e eeuw (1829-1874) zorgvuldig opschreef (Jaarboek
2000, Een terugblik). En in het Westfries Archief ligt heel
wat informatie opgeslagen uit deze tijd.
|
