Oosteinde/Notweg

Het grootste deel van de Zak van Hauwert bestaat uit de Dorpsweg (het zgn Oosteinde).

De bocht in de Zak van Hauwert 1947.
In de deuropening van het huis links staat Mevr.Singer met een kleinkind.

De Notweg

Het oude woord ‘notte’ was in het Middelnederlands de verzamelnaam voor al wat voor de landbouw en veeteelt nodig was. Een notweg is een weg tot vervoer van veldvruchten, vee, enz.
Deze notwegen kwamen vanouds op diverse plaatsen voor. Het zijn paden die over andermans grond liepen en die men mocht gebruiken om de eigen grond te kunnen bereiken.
De term ‘notweg’ kan misleidend zijn. Eigenlijk wordt een erfdienstbaarheid van weg bedoeld.

Tot 1908 was de Notweg te Hauwert particulier bezit.

Op 6 maart 1689 werd bij Pieter Warius, notaris te Oostwoud, een akte gepasseerd waarbij afspraken werden gemaakt tussen enerzijds de eigenaren van de landerijen waarover de Notweg liep, en anderszijds de landeigenaren die belang bij de Notweg hadden. De gemaakte afspraken gingen o.a. over het onderhoud van de weg en de ernaast gelegen sloot.
Ook werd in de akte bepaald dat overige personen de weg niet mochten betreden, zie volgend citaat:
voorts worden gemelde geauthoriseerden wel ernstiglijk aanbevolen toe te zien, dat de weg van niemand dan van degenen, die er aan behoort, worde gebruikt; sulx dat haar wel expresselijk geauthoriseert wordt, die zoeken eenig beest of beesten of eenige voeragie daarover te rijden of te drijven of andersints de weg in eenige manieren te gebruiken, daar niet aan behoorende, dezelve te verbieden en zoo een simpel verbod niet mag helpen, haar op eenige wettelijke wijze te intertueren, zoo na rechten bevonden zal worden te behooren.

Toen in 1850 de Lagedijk voor rekening van de banne Hoog- en Laag Zwaagdijk werd bestraat, richtten de eigenaars van de Notweg een verzoek tot de banne (waaronder de Notweg toen viel) dat ook de Notweg voor bannerekening mocht worden bestraat. Dit verzoek werd niet gehonoreerd. De Notweg viel als particulier eigendom buiten administratie en beheer van de banne.
Ook het verzoek van 1862 werd afgewezen.

Einde Notweg, 1938, uit een artikel in Panorama.
Links C. Tuinman die wei voor de varkens uit het vat haalt.
Rechts woont Jan Gelder. Daar staat de weitank bij het hek.
Het paardepadje nog midden in de weg.
Achtergrond links brug voor 4 boeren en ook de molen van de polder "De Eendracht".
In de sloot de schuit van Jan Gelder.

In 1867 werd aan de banne verzocht het water langs de Notweg, dat banne-eigendom was, aan de Notweg af te staan, waardoor deze kon worden verbreed en verbeterd, daar de Notweg met ongunstige weersgesteldheden voor het gebruik als geheel ongeschikt mag worden beschouwd te zijn.
Dit geschiedde bij notariële actie op 7 september 1867. Voorwaarde was o.a. dat aan de ingelanden der banne Hoog- en Laag Zwaagdijk vergunning verleend wordt de weg te allen tijde vrij en ongehinderd te gebruiken, zowel voor voetgangers als rijtuigen.
De Notweg was vanaf toen vrij toegankelijk voor eenieder, echter nog steeds particulier bezit.

Pas in 1908 doet het bestuur van de Notweg afstand van de weg ten gunste van de Ambacht van Westfriesland, genaamd ‘de Vier Noorder Koggen’. De Notweg is vanaf die tijd een openbare weg.

Eind van 't Weggie (Notweg), 1949.
Links (in 1949) C. Tuinman, rechts J. Gelder. Bij Tuinman's huis twee hooiklampen.
De dam rechts is van land bij "Gelder" (perceel land van fam. C. Metselaar).

Tot 1976 liep het Oosteinde van Hauwert nog dood. Dat deel werd de Zak genoemd. Wanneer iemand aankondigde dat hij in de Zak op bezoek moest werd hem spottend de raad gegeven om goed uit te kijken want as de zak dichthaald wier kon je d’r nooit gien meer uit.
In het kader van ruilverkavelingswerkzaamheden in de Vier Noorder Koggen is de 'Zak van Hauwert' doorgeprikt (1976). Er werd een verbindingsweg tussen de Notweg en Onderdijk aangelegd. Voor Hauwert het einde van een tijdperk.

Geraadpleegde bronnen:
1. Burenrecht, mandeligheid en erfdienstbaarheden, K.F.M. Berger, 2004
2. De Notweg te Hauwert, S. Buisman, West-Frieslands Oud en Nieuw, 9e jrg, 1935. Dit artikel is     ook opgenomen in het jaarboek 1995 van het Historisch Genootschap Hauwert.
3. Besluit van hoofdingelanden tot overname in eigendom van de Notweg te Hauwert en het     Laantje naast het Hoogeland te Benningbroek, met bijgeschreven goedkeuringsbesluit van     Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, en akte van afstand door het bestuur van de Notweg     en door de Nederlands Hervormde Gemeente te Oostwoud van de Notweg (Westfries Archief)
4. Kroniek van West-Friesland, Westfries Genootschap, augustus 1976