De Tuinstraat

In 1589 werd het "kerckpaedt" aangelegd, dat liep van de kerk in Hauwert tot aan Zwaagdijk (waar men geen eigen kerk had).
Het is de tegenwoordige Tuinstraat, vroeger bekend om z'n prachtige lindebomen.

Roerige start aanleg in 1589 van het kerkpad (de Hauwerterweg)

In 1589 vroegen de bestuurders van Hauwert aan de stad Hoorn, onder welke jurisdictie Hauwert viel, toestemming tot het aanleggen van een weg tussen het dorp en de Zwaagdijk, hem streckende bij den kerck uijt tot aen swagedijck toe.

Het verzoek werd afgewezen. Reden van de afwijzing was het feit dat de weg de dorpelingen een goede verbinding met de Streekweg zou verschaffen. Zij konden dan in de langs deze weg gelegen grote dorpen of Enkhuizen hun inkopen gaan doen, iets wat ten koste van de markten en middenstand in Hoorn zou gaan.

Een jaar later bleek dat de dorpsbewoners toch met het leggen van de weg waren begonnen. Nog hetzelfde jaar besloten de bestuurders van Hoorn dan ook de bruggen die de nieuwe 'verkeersader' telde te verwijderen. Het waren maar smalle gevallen, niet anders dan brede planken van vijf voet breed, om alsoo bequamelijck met een paert ofte koe te mogen - ter noot - overgaen. Ze werden alle in stukken gehakt en verbrand. De bewoners van Hauwert konden dit niet verhinderen. Er waren maar liefst twee vendels van de schutterij ingezet om de operatie te doen slagen.

Het dorpsbestuur van Hauwert reageerde fel. Men stelde een rapport op en daagde de burgemeesters van Hoorn voor het Hof van Holland in Den Haag. Daer bleef het hangen (Claes Baerntsz). Na verloop van tijd maakten de bewoners van Hauwert nieuwe bruggen en zo werd de onderbroken weg wederom tot een bequaem voetpadt.
Op een kaart uit 1605 wordt dit voetpad al duidelijk aangegeven (zie Kaart 1605).
Dit was de eerste verbinding met Zwaagdijk.

Ontstaan Tuinstraat begin 20e eeuw

Kruising Hauwert - Tuinstraat met iepenbomen, voor de verbreding.

In het Jaarboek 2006 beschrijft Nico Boots uitgebreid hoe aan het begin van de 20e eeuw de Hervormde Kerk te Hauwert, samen met meester Ruyterman de 'Hauwerterweg' (nu Tuinstraat) ontwikkelde tot een tuinbouwgebied voor de boerenarbeiders die op dat moment ver beneden het bestaansminimum in armoede leefden.
Hieronder een korte weergave:

In 1885 is het dominee Schuurman die de erbarmelijke situatie van de plaatselijke boerenarbeiders onderkent. Hij trekt de stoute schoenen aan en stelt in de kerkenraadsvergadering voor het kerkeland (dat door de boeren van de Kerk gehuurd werd) 'te verhuren aan die arbeiders die niet bedeeld worden en geen grond in bezit of huur hebben om het nodigste voor hun huisgezin te telen, en het toezicht daaraan verbonden, op zich te nemen'.
Het voorstel wordt aangenomen. Meester Ruyterman staat de beginnende 'volkstuinders' met raad en daad ter zijde.
Deze eerste kerkebouwtjes lagen aan de huidige Heemraad Witweg.

De vooruitgang stond ook in West-Friesland niet stil en de arbeiders spraken over een bouw, waar je geheel van leven kon.
De arbeiders spraken hierover met meester Ruyterman die deze plannen met de jonge dominee Van Wijngaarden besprak. Ook deze dominee wil net als zijn voorganger het lot van de minder bedeelden verlichten en legt zijn plannen voor in de kerkenraadsvergadering van 21 september 1911.
De weerstand van een aantal boeren was nu nog groter dan de eerste keer. Niet zozeer vanwege het feit dat er nu vele hectares weiland mee gemoeid zouden zijn, maar erger was dat zij nu ook hun beste arbeiders moesten gaan missen.

Tuinstraat verbreed en met jonge bomen. Koeien van Jaap Ruyter, stroom nog boven de grond.

Het voorstel haalt uiteindelijk toch een meerderheid van stemmen. De kerk gaat de boerenarbeiders de gelegenheid bieden om zelfstandig tuinbouwer te worden. Het land dat de Kerk voor dit doeleinde op het oog had, lag langs de 'Hauwerterweg'. Deze landerijen werden door de kerk al eeuwen lang aan de boeren verhuurd als weiland.

De belangstelling om aan de (nog lege) 'Hauwerterweg' een tuinbouwbedrijf te beginnen bleek groot. Acht aanvragen waren bij het kerkbestuur binnengekomen.
Besloten werd aan al die aanvragen na gebleken soliditeit te voldoen.
De Tuinstraat was 'geboren'.

Geraadpleegde bronnen:
1. "Als het gewelt comt…": politiek en economie in Holland benoorden het IJ 1500-1800,
    Diederik Aten, 1995
2. Uittreksels uit de Kroniek van Claes Baerntsz (1636)
3. Projectontwikkelaar De Ned. Hervormde Gemeente Hauwert, Nico Boots, Jaarboek 2006