Klaas Ruyterman

<< terug

Geboren aan de Westdijk in de Beemster op 14 maart 1864. Overleden te Hauwert op 21 maart 1939. Zoon van Krelis Ruyterman en Antje Kramer.
Hoofdonderwijzer aan de school te Hauwert. Landbouwonderwijzer. Bekleedde bestuursfuncties in tal van instellingen op cultureel, financieel en agrarisch terrein. Initiatiefnemer, medeoprichter en secretaris van het Historische Genootschap Oud West-Friesland.

In 1889 werd hij uit 67 sollicitanten gekozen tot de nieuwe hoofdonderwijzer van de school te Hauwert.
Hauwert, toen nog een rustig en afgesloten dorp, met praktisch geen doorgaand verkeer. Telefoon, krant, fiets, etc. nog nauwelijks aanwezig. De landbouwcrisis van de 80-er jaren nog niet overwonnen.
Maar de nieuwe tijd kondigde zich aan. De drang naar kennis en studie bereikte ook de dorpen.
Dit was de tijd van Meester Ruyterman.
Het aankweken van kennis en liefde voor de natuur, vooral bij de jeugd, was de geest van die tijd. Heijermans en Thijsse schreven hun eerste populaire werken hierover. Meester Ruyterman bleek hierbij een voortreffelijk leider voor de dorpsjeugd. Hij liet ze planten en waterdieren verzamelen, waarover hij dan op school vertelde. Ook liet hij de jongens en meisjes via vrije opstellen schrijven over hun zwerftochten door het Westfriese waterland.

Foto 1915.
V.l.n.r.: P. Wittebol, T. Balk, Meester Ruyterman, ??, C. Stapel, ??, ??, ??, C. Koeman, M. Zwagerman, J. Balk, P. Druif.

De nieuwe tijd openbaarde zich in allerlei opzichten. Zo vroeg de arbeidsmarkt meer opleiding van de werknemers. Dankzij meester Ruyterman kreeg de dorpsjeugd een kans. Geld was er weinig. De scholen voor meer onderwijs waren ver, en haast onbereikbaar.
Als er ouders waren die hun kind wat wilden laten leren, of als bleek dat kinderen bovengemiddeld presteerden, werd daarover met ‘Meester’ gesproken. Velen kregen in de loop der jaren gratis hun M.U.L.O.-onderwijs en werden met succes klaargestoomd voor verdere examens.

Ruyterman behaalde als een van de eerste onderwijzers een land- en tuinbouwakte.
Hij was een pionier in meerdere opzichten. Zo was hij een van de eersten in West-Friesland, die door zijn land- en tuinbouwonderwijs in de avonduren, vele mensen de weg wees voor een meer rationele bedrijfsvoering.
Als bevoegd tuinbouwleraar onderwees hij de agrarische wereld in de professionele tuinbouw in opkomst. Nieuwere technieken en ook de bemestingsleer (kunstmest was net uitgevonden), meester Ruyterman onderwees de agrariërs in deze voor hen vreemde zaken.

Schoolfoto (van landbouwcursus?). Rechtsvoor meester Ruyterman. Middenvoor Jaap Nooy.

Er kwamen, naast kinderen van zijn eigen school, ook van elders, en zelfs vele volwassen mensen bij hem om les te krijgen.
‘Nog zie ik in het leslokaal de leerlingen practisch bezig met het melkonderzoek, waarbij de centrifuge werd gedreven door een riem met de hand getrokken. En zij maakten de eerste melkstaten, die een bekroning van de Holl. Mij. van Landbouw mochten verwerven.’(R.Sasburg, West-Frieslands Oud en Nieuw, nr. 14 (1940).

Maar ook voor de Hauwerter arbeiders heeft hij de belangen behartigd. Bijv. bij het kerkbestuur.
Voor de arbeiders waren er 'kerkebouwtjes' langs de Heemraad Witweg, sinds 1885. Ruyterman stond hen met raad en daad bij, teneinde een goede opbrengst voor hen te verkrijgen. De arbeiders spraken met meester Ruyterman over een bouw, waar je geheel van leven kon, zoals de tuinbouw in omliggende dorpen. Zo kwamen ze samen tot de conclusie: de tuinbouw is een winstgevende zaak en heeft toekomst.
Meester Ruyterman besprak deze plannen met de dominee. Die kreeg de plannen door de kerkeraad. Vanaf toen (1912) kon een aantal arbeiders hun eigen bedrijf starten: aan de Tuinstraat, op voormalig kerkeland.

Naast zijn onderwijstaken had meester Ruyterman vele bestuursfuncties, waaronder de meest aansprekende: het Historisch Genootschap 'Oud West-Friesland'.
Met o.a. H. Galis en Volkert Kay stond hij aan de wieg van dit Genootschap. Als secretaris-penningmeester speelde hij in de begintijd van dit genootschap een grote rol, getuige onderstaand welsprekende citaat:

‘De imposante figuren van Van Balen Blanken, de voorzitter en Ruyterman, de secretaris-penningmeester, markeren de jaren 1924-1939.
In Ruyterman trof de voorzitter de juiste man om hem bij de leiding terzijde te staan. Deze sympathieke figuur, die in de onderwijswereld een goede reputatie genoot als fris en oorspronkelijk paedagoog, was bezield van een gezonde en sterke liefde voor zijn dorp en gewest. Hij heeft in zijn dubbele bestuursfunctie geweldig voor zijn vereniging gewerkt en dat op een rustige, gedegen wijze. Deze man, die door zijn robuuste figuur opviel, drong zich toch nooit op, maar als hij het woord voerde of zijn jaarverslagen uitbracht, voelde men dat hier niet alleen met het hoofd, maar vooral ook met het hart gesproken werd.’ (De Speelwagen, 4e jaargang, 1949, no. 7, Th.P.H.Wortel).

Meester Ruyterman: 'Een groot en fors gebouwd mensch met ’n lichaam, waarin grote physieke kracht schuilde. Die groote lichaamskracht kwam niet of zelden tot ontplooiing. Zijn bewegingen waren langzaam, bij het trage af. Hij was niet handig in het practische werk van het dagelijksche leven.'
'Zijn wereld was een geestelijke wereld.'
Het was hem een behoefte zijn kennis te delen met anderen, niet om ze te demonstreren maar uit liefde voor zijn medemens. 'Typeerend was zijn voortdurende belangstelling in het werk van zijn oudleerlingen en in de vraagstukken die hen bezig hielden.' (C.Zwagerman, Middelburg, 1939).
Zonder zijn onderwijs waren velen niet boven de bestaansmogelijkheden van hun dorp uitgeklommen.

Bronnen:
1) Reunie O.L. School Hauwert, 17 oktober 1998, uitg. Historisch Genootschap Hauwert
2) Projectontwikkelaar, Nico Boots, Jaarboek 2006
3) Website Westfries Genootschap